Edward Ihnatowicz

---

Życiorys

Ojciec Edwarda, Marian, był oficerem Wojska Polskiego, co miało istotny wpływ na życie rodziny. Jego matka, Julia, miała zaledwie 18 lat, gdy na świat przyszedł Edward. Krewni często zmieniali miejsce zamieszkania z powodu służby ojca, co z pewnością wpływało na relacje rodzinne oraz wprowadzało elementy niepewności.

W 1938 roku Edward zapisał się do Gimnazjum Ogólnokształcącego Korpusu Kadetów nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, które znajdowało się we Lwowie. Szkoła była znana z rygorystycznego podejścia do dyscypliny oraz wysokiego poziomu nauczania. Edward nie był jednak szczególnie utalentowanym uczniem, co odzwierciedlało jego oceny; jedyną bardzo dobrą notą, jaką uzyskał, była ta z rysunku. Udało mu się ukończyć zaledwie jedną klasę, ponieważ wybuch II wojny światowej przerwał jego edukację.

Po wojennych turbulencjach Edward i jego matka podjęli trudną podróż do Rumunii, gdzie umieszczono ich w obozie dla internowanych. Następnie, po krótkim pobycie w Algierii, trafił do Wielkiej Brytanii w 1943 roku. Niestety, los jego ojca był tragiczny; Marian, pozostając w Polsce, został aresztowany i zamordowany przez Sowietów w Charkowie w 1940.

Gdy rodzina osiedliła się w Liverpoolu, matka Edwarda, Julia, przeszła do Polskich Sił Zbrojnych, a Edward sam rozpoczął naukę w polskim college’u w Glasgow. W 1945 roku poznał tam Helen, za którą po roku poślubił, a z ich związku narodził się syn – Richard. Po pewnym czasie przeprowadzili się do Oksfordu, gdzie Edward uczęszczał do tradycyjnej Ruskin School of Art aż do czerwca 1949 roku pod kierunkiem Alberta Rutherstona.

W Oksfordzie rozwijał swoje zainteresowania artystyczne, szczególnie w zakresie malarstwa, rysunku, filmu oraz fotografii. W czasie studiów zrealizował kilka projektów filmowych, w tym dokument o Georgu Bernardzie Shaw. Mimo początkowego zainteresowania malarstwem, Edward szybko zorientował się, że jego prawdziwą pasją stała się rzeźba, w której to kierunku postanowił się rozwijać samodzielnie, poszerzając przy tym wiedzę z zakresu elektroniki.

Warto zaznaczyć, że w tamtych czasach edukacja artystyczna była rzadkością, a sztuka komputerowa uznawana była za rzecz drugorzędną. Edward często określał siebie jako artystę związanym z technologią. W niedługim czasie malarstwo zeszło na dalszy plan, co skutkowało brakiem dyplomu z Ruskin School. Po ukończeniu nauki, Edward postanowił zainwestować w otwarcie własnej firmy fotograficznej, jednakże z powodu kryzysu finansowego w Wielkiej Brytanii musiał zamknąć działalność.

W kolejnych latach Edward zajął się realizowaniem programów dla BBC oraz pracował w firmie, która zajmowała się projektowaniem wystaw oraz mebli, a jego droga artystyczna była pełna wyzwań i niespodzianek.

Prace

SAM

Twórczość Edwarda Ihnatowicza zadebiutowała dzięki innowacyjnej rzeźbie, znanej jako SAM, co jest skrótem od Sound Activated Mobile. Cała koncepcja opierała się na idei, aby stworzyć strukturę, która byłaby nie tylko statyczna, ale również aktywna oraz zdolna do poruszania się w odpowiedzi na zewnętrzne bodźce dźwiękowe.

W konstrukcji SAM, głowa składała się z czterech segmentów reflektora z włókna szklanego, z mikrofonami kierunkowymi umieszczonymi w wgłębieniach. Z bliska można było dostrzec, że szyja rzeźby przypominała skomplikowany kręgosłup, w którym osiem aluminiowych kręgów otaczało rdzeń kręgowy stworzony z hydraulicznych siłowników. Kiedy mikrofony wychwytywały dźwięki, SAM obracał się w ich stronę za pomocą specjalnego programu, opracowanego przez Ihnatowicza po konsultacjach z ekspertami zajmującymi się protetyką. Ta zaawansowana budowla potrafiła nie tylko obracać się, ale także poruszać w pionie.

SAM został zaprezentowany na wystawie Cybernetic Serendipity w Londynie w 1968 roku, gdzie było to pierwsze publiczne wystąpienie sztuki opartej na nowymi technologiach, przyciągając uwagę szerokiej publiczności.

Senster

Jedną z najważniejszych rzeźb Ihnatowicza była Senster, imponująca konstrukcja o wysokości ponad czterech metrów, wykonana ze stalowego szkieletu oraz aluminiowych elementów. Przypominała ona zwierzę poruszające się na czterech nogach, a w jej głowie umieszczono dwa mikrofony oraz radary Doppler, co pozwalało jej reagować na dźwięki otoczenia.

Charakterystyczny, spokojny głos sprawiał, że Senster zbliżała się w kierunku źródła dźwięku, zaś głośne hałasy wprowadzały rzeźbę w stan szoku, powodując gwałtowne ruchy. To dzieło sztuki nowoczesnej jako pierwsza rzeźba zrobotyzowana było kontrolowane przez komputer. Na rozwój projektu znacząco wpłynęło finansowe wsparcie koncernu Philips. Senster zaprezentowana została na wystawie w pawilonie Evoluon.

W 1973 roku nastąpiła rozbiórka tej niezwykłej konstrukcji, ale w 2012 roku dr Anna Olszewska z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie zainicjowała projekt jej rekonstrukcji. Aktualna wersja Senstera reaguje wyłącznie na dźwięki, a wcześniej używany program stworzony w asemblerze został zastąpiony nowoczesnym sterownikiem programowalnym.

Bandit

Ostatnim dziełem Ihnatowicza była rzeźba o nazwie Bandit, która została pokazana na wystawie Computer Arts Society w Edynburgu w 1973 roku. Jej konstrukcja była prostsza, polegająca na dźwigni sterowanej komputerowo.

Osoba interaktywna mogła chwycić dźwignię i wykonywać dowolne ruchy, a system komputerowy rejestrował i później odtwarzał tę sekwencję. Metody ruchu były analizowane statystycznie, co pozwalało programowi ocenić płeć oraz temperament użytkownika. Ihnatowicz współpracował przy tej innowacji z naukowcem z University College London, co zaowocowało wieloma trafnymi propozycjami w zakresie działania Bandita.

---

Oceń: Edward Ihnatowicz

---