Stefan Wyczółkowski

---

Życiorys

Wyczółkowski urodził się 13 sierpnia 1893 roku w Chełmie, jako syn Romualda oraz Antoniny z Grabińskich, która zmarła w 1906 roku. Po zakończeniu nauki w gimnazjum klasycznym, młody Stefan złożył przysięgę wojskową i wstąpił do armii rosyjskiej.

W roku 1915 ukończył szkołę oficerską w Odessie, po czym aktywnie walczył na froncie. W 1917 roku, mając stopień kapitana, dołączył do 1. polskiego pułku rezerwowego. Po wybuchu rewolucji w Rosji, udało mu się przedostać do Francji, gdzie dołączył do Armii gen. Hallera. Tam pełnił funkcję dowódcy kompanii, a następnie batalionu w 1. pułku strzelców polskich.

W drugiej połowie kwietnia 1919 roku, Stefan był jednym z pierwszych oficerów, którzy dotarli do Polski, gdzie złożył przysięgę i wstąpił do Wojska Polskiego. Jako żołnierz 43. pułku strzelców Legionu Bajończyków, aktywnie brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, dowodząc batalionem.

Po zakończeniu działań wojennych, pozostał w siłach zbrojnych. W 1922 roku został zweryfikowany na stopień kapitana piechoty, z datą starszeństwa od 1 czerwca 1919 roku. Kontynuował służbę w 43. pułku strzelców, obejmując dowództwo II baonu. W tym samym roku awansowano go do rangi majora piechoty, z datą starszeństwa od 1 lipca 1923 roku. Pozostał w jednostce do 1928 roku, po czym został przeniesiony do 56. pułku piechoty wielkopolskiej na stanowisko dowódcy I baonu.

Od 1930 roku, znajdował się w dyspozycji szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, wykonując różnorodne zadania, takie jak dowódca Baonu Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 6a w Rawie Ruskiej, oraz kierownik 6. Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego we Lwowie.

W czerwcu 1934 roku powierzono mu stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień w Radomsku. 1 września 1938 roku, jednostka przez niego dowodzona, została przekształcona na Komendę Rejonu Uzupełnień Radomsko, a jego stanowisko otrzymało nazwę 'komendant rejonu uzupełnień’. W marcu 1939 roku wciąż pełnił tę funkcję, a w 1939 roku służył w Departamencie Piechoty MSWojsk.

W trakcie kampanii wrześniowej 1939, po agresji ZSRR na Polskę, Stefan w niewyjaśnionych okolicznościach dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Starobielsku, gdzie wiosną 1940 roku został tragicznie zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie. Jego ciało zostało potajemnie pochowane w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach, gdzie od 17 czerwca 2000 roku znajduje się Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu.

W dokumencie NKWD, figuruje na liście starobielskiej pod numerem 538. Po jego śmierci, 5 października 2007 roku minister obrony narodowej, Aleksander Szczygło, nadał mu pośmiertnie stopień podpułkownika. Awans został ogłoszony publicznie 9 listopada 2007 roku w Warszawie, podczas uroczystości 'Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów’.

Ordery i odznaczenia

Wśród wyróżnień, które otrzymał Stefan Wyczółkowski, znajdują się liczne medale i odznaczenia, odzwierciedlające jego zasługi i dokonania. Oto niektóre z nich:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1559, przyznany 13 kwietnia 1921,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 10 listopada 1928,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Państwowa Odznaka Sportowa,
• Krzyż Wojenny z Francji, przyznany w 1932 roku,
• Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée), przyznany w 1921,
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny z Francji, przyznany w 1921.

Warto zaznaczyć, że 17 stycznia 1933 roku Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości zdecydował się odrzucić wniosek o przyznanie mu tego medalu, uzasadniając swoją decyzję brakiem pracy niepodległościowej.

Twórczość

W dziełach Stefana Wyczółkowskiego można znaleźć wiele istotnych informacji dotyczących historii wojskowości, co najlepiej ilustruje jego praca zatytułowana „Zarys historji wojennej 43-go Pułku Strzelców Kresowych”. Publikacja ta, wydana w Warszawie przez Wojskowe Biuro Historyczne w 1928 roku, wchodzi w skład serii „Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920”. Niestety, w książce nie podano numerów stron, co może utrudniać nawigację po jej treści.

---

Oceń: Stefan Wyczółkowski

---