Aleksander Onoszko

---

Życiorys

Aleksander Onoszko wywodził się z zasłużonej rodziny szlacheckiej herbu Jacyna, zamieszkującej tereny w pobliżu Bychowa oraz Mohylewa na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego, które dzisiaj są częścią Białorusi. Jego ojciec, Grzegorz, urodził się w 1870 roku w Popławszczyźnie, w powiecie bychowskim, zmarł natomiast w 1935 roku w Warszawie. Był wojskowym w armii carskiej, a w 1910 roku służył w stopniu sztabskapitana w 65. Moskiewskim pułku piechoty imienia Cara Mikołaja II, stacjonującym w Chełmie Lubelskim. Matka Aleksandra, Zofia Lucyna z Pełszyńskich, zmarła w 1932 roku. Była ona córką Aleksandra Pełszyńskiego, lekarza wojskowego, oraz Kamili Aleksandry z Gardockich, pochodzącej z Podlasia.

Po wybuchu I wojny światowej rodzina Onoszków została zmuszona do ewakuacji w głąb Rosji, gdzie tymczasowo osiedliła się w Samarze. Po rewolucji październikowej, po trudnej wędrówce przez Jałtę dotarli do Odessy. Tam, w 1919 roku, Grzegorz Onoszko zdołał zaciągnąć się jako palacz na włoskim statku handlowym, co umożliwiło mu dotarcie do Wenecji, a stamtąd wrócił do Polski. Jako wykwalifikowany oficer armii carskiej wstąpił do nowo tworzonego Wojska Polskiego.

Aleksander, w towarzystwie matki, dotarł do Polski w 1921 roku, osiadając w Lublinie, gdzie rozpoczął swoją edukację. Ukończył maturę w 1929 roku w gimnazjum, które nazywano wówczas „Szkołą Lubelską”, a później zostało nazwane imieniem króla Stefana Batorego. W trakcie nauki angażował się w sport, będąc członkiem Wojskowego Klubu Sportowego w Lublinie. Po zakończeniu edukacji Aleksander zdecydował się na studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej.

Jego związek z lotnictwem rozpoczął się w 1931 roku, gdy ukończył kurs pilotażu na Obozie PW Lotniczego w Nowym Targu. Następnie zdobył wykształcenie w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie. W 1933 roku pracował jako inspektor w stołecznym oddziale LOPP. W 1934 roku objął stanowisko pilota doświadczalnego w DWL-RWD, zastępując Kazimierza Chorzewskiego, wcześniejszego pilota z powodów zdrowotnych. Brał udział w oblotach różnych modeli samolotów, takich jak:

• AMA (motoszybowiec) (pierwszy oblot),
• RWD-11 (pierwszy oblot),
• RWD-14 Czapla (pierwszy oblot),
• RWD-15 (pierwszy oblot),
• RWD-17 (pierwszy oblot),
• RWD-20 (pierwszy oblot).

Obloty samolotów seryjnych produkowanych w RWD również należały do jego obowiązków. Aleksander wielokrotnie prezentował samoloty zarówno w kraju, jak i za granicą. Jego spektakularny pokaz możliwości STOL samolotu RWD-13 miał miejsce w Sztokholmie w czerwcu 1936 roku. Udało mu się również wykazać wyjątkowe osiągi prototypu RWD-11, osiągając prędkość 374 km/h w nurkowaniu, co przewyższało możliwości współczesnych mu myśliwców PZL P.7.

W 1935 roku Aleksander Onoszko został mianowany porucznikiem, z datą starszeństwa 1 stycznia 1934 roku, zajmując 68. lokatę w korpusie oficerów rezerwy aeronautyki. W późniejszych latach, w 1938 roku, awansował na porucznika, z 21. lokatą w korpusie oficerów rezerwy lotnictwa. W 1937 roku, na zaproszenie dyrektora PLL LOT Wacława Makowskiego, przyjął ofertę etatowego pilota w tej linii lotniczej, wykonując loty na samolotach Lockheed L-10 Electra oraz Fokker F.VIIB. Przed wybuchem II wojny światowej był kapitanem na samolocie L-10A.

W czasie kampanii wrześniowej nie brał udziału w walkach. Wyjechał przez Węgry do Francji, gdzie był zaangażowany w szkolenie pilotów bombowych. Następnie, w czerwcu 1940 roku, w składzie tworzonego dywizjonu bombowego miał rozpocząć służbę na samolotach Glenn Martin 167, jednak ta organizacja nie doszła do skutku. Po wojnie ewakuował się z Afryki północnej do Anglii pojazdem morskiego transportu.

W trakcie II wojny światowej brał udział w działaniach w dywizjonie 304 „Ziemi Śląskiej”. Odbył łącznie 43 loty bojowe na maszynach Vickers Wellington i został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. W 1943 roku został odkomenderowany do brytyjskich linii BOAC, gdzie zrealizował 11 lotów przez Atlantyk na B-24, a także latał na transportowych DC-3. Po wojnie, aż do 1953 roku, mieszkał w Anglii, a później osiedlił się w Kanadzie. Łącznie latał na 60 różnych typach samolotów – sportowych, wojskowych, transportowych oraz komunikacyjnych. W 1993 roku opublikował książkę wspomnieniową pt. „Mimo wszystko latać”, wydaną przez Altair. Zmarł w Toronto, a jego prochy spoczywają na Wojskowych Powązkach w Warszawie, w kwaterze C30-K1-III-10.

Ordery i odznaczenia

Osoba ta została odznaczona w licznych sposób, co odzwierciedla jej heroiczne czyny oraz poświęcenie. Oto lista przyznanych orderów i medali:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 9195,
• Krzyż Walecznych – przyznany czterokrotnie,
• Krzyż Zasługi z Mieczami (Złoty).

---

Oceń: Aleksander Onoszko

---